อิสลามกับระบบการศึกษาเป็นอย่างไร อิสลามกับระบบการศึกษา
การศึกษาในอิสลามนั้นไม่ใช่แค่การถ่ายทอดความรู้ ประสบการณ์หรือทักษะจากชนรุ่นหนึ่งไปยังชนอีกรุ่นหนึ่งเท่านั้น แต่ระบบการศึกษาของอิสลามนั้นมีความหมายที่กว้างขวางและครอบคลุมทุกด้าน ถือได้ว่าอิสลามนั้นมองว่า การศึกษาเป็นกระบวนการที่อบรมบ่มเพาะสติปัญญา ร่างกายและจิตวิญญาณ เพื่อผลิตมนุษย์ที่สมบูรณ์กันเลยทีเดียว
การศึกษาในอิสลามจะมีความหมายที่ครอบคลุมดังต่อไปนี้
- ดัรบียะฮ์ หมายถึง การอบรม และการขัดเกลาจิตใจ
- ตะอ์ลีม หมายถึง การถ่ายทอดความรู้ ทั้งความรู้ทางสาสนาและความรู้ทางโลก
- ตะอ์ดีบ หมายถึง การอบรมบ่มนิสัยให้มีซึ่งคุณธรรม จริยธรรม รวมถึงระเบียบวินัย
การศึกษาของอิสลามนั้นถือว่าจะมีลักษณะที่เฉพาะครอบคลุมดังนี้
- เป็นการศึกษาตลอดชีพ
- เป็นการพัฒนาทุกส่วนของความเป็นมนุษย์ ไม่ว่าจะเป็นด้านวิญญาณ สติปัญญา ร่างกาย และสังคม
- เป็นการสนองตอบวัตถุประสงค์ของการสร้างมนุษย์ ตามความเชื่อของอิสลาม นั้นคือเพื่อเป็นบ่าวของอัลลอฮ์และเป็นตัวแทนของพระองค์บนผืนแผ่นดิน
- ทำให้สมาชิกของสังคมมีคุณธรรมและจริยธรรม รวมถึงมีความเจริญรุ่งเรือง
เป้าหมายและวัตถุประสงค์ของระบบการศึกษาของอิสลาม
– บุรฮานุดดีน อัล ซัรนูญี ไกล่าวไว้ว่า การศึกษาในอิสลามมีวัตถุประสงค์เพื่อ
-
- แสวงหาความโปรดปรานจากอัลลอฮ์
- เพื่อชีวิตในอนาคต
- เพื่อขจัดความไม่รู้
- เพื่อที่จะพิทักษ์และรักษาศาสนา และ การคงอยู่ของอิสลาม
– อัลเฆาะซาลี ได้กล่าวไว้ว่า การศึกษามีวัตคถุประสงค์เพื่อที่จะจรรโลงไว้ซึ่ง อัคลาก (จริยธรรม) ที่ดี และเพื่อที่จะได้ขจัดซึ่งความไม่รู้
– อิบนุ คอนดูน ได้กล่าวไว้ว่า การศึกษาของิสลามมีวัตถุประสงค์เพื่อ
- ให้นักเรียนได้สามารถที่จะวางแผนเพื่อที่จะตอบสนองความต้องการของสังคม
- การเรียนนั้นเป็นการที่แสวงหาความรู้เพิ่มเติมนอกเหนือจากความรู้ที่ได้มาจากประสาทสัมผัส
- การเรียนมีส่วนช่วยในการพัฒนบุคลิกนิสัยให้สอดคล้องกับศาสนา เพรราะจะทำให้มนุษย์สามารถดำรงชีวิตในสังคมได้อย่างสงบสุข
- การเรียนนั้นจะทำให้นักเรียนได้มั่นใจกับวิถีในการดำเนินชีวิต
โดยสรุปแล้ว เป้าหมายของการศึกษาในศาสนาอิสลามนั้นมีมากมาย แต่เป้าหมายสูงสุดของการศึกษาในระบบของการศึกษาอิสลามนั้นคือการที่จะสร้างมนุษย์ให้จงรักภักดีและเคารพภักดี (อิบาดะฮ์)และการที่เป็นผู้แทนของพระองค์บนแผ่นดิน และมองว่าการที่จะทำให้มนุษย์เป็นบ่าวที่ดีของพระองค์ได้นั้นคืออิสลาม และการที่จะรู้จักรวมถึงเข้าใจในอิสลามได้จะต้องอาศัยการศึกษาเท่านั้น
หลักสูตรของการศึกษาในระบบอิสลาม
- จะมีความเกี่ยวข้องกับการศัทธาในความเอกภาพของอัลลอฮ์ (เตาฮีด)
- เกี่ยวเนื่องกับศาสนา
- มีความสัมพันธ์ที่ดีกับเพื่อนมนุษย์
- สอดคล้องกับทุกชีวิตบนผืนแผ่นดิน
ระบบการศึกษาของศาสนาอิสลาม
- ระบบการศึกาแบบดั้งเดิม หรือ เรียกอีกอย่างว่า ระบบการศึกษาศาสนา การศึกษาในระบบดั้งเดิมนี้จะเน้นหนักในเรื่องของศาสนา โดยจะมุ่งเน้นให้ผู้เรียนศรุทธาต่อ อัลลอฮ์ ด้วยความบริสุทธิ์ใจและนำศาสนามาเป็นวิถีแห่งการดำเนินชีวิต และยอมรับว่าวะหยู(คำวิวรณ์) จะเป็นแหล่งที่นำมาซึ่งสัจธรรม
- ระบบการศึกษาสมัยใหม่ นั้นเป็นระบบการศึกษาที่ได้แยกออกมาจากการเมือง เป็นระบบการศึกษาที่ได้รับอิทธิพลมาจากปรัชญาตะวันตกและปรัชญาเซคคิวลา สำหรับการศึกษาในระบบนี้นั้น จะไม่ยอมรับว่าวะหยู(คำวิวรณ์) นั้นคือแหล่งที่มาของความรู้ แต่จะยอมรับว่าความรู้ที่ได้มานั้นเป็นความรู้ที่ได้มาจากวิทยาศาสตร์มาจากสมมุติฐานต่างๆ ที่ได้รับการทดลองทางวิทยาศาสตร์แล้วเท่านั้น
แต่ในปัจจุบันนั้นการบูรณาการศึกษาที่สมบูรณ์แบบค่อนข้างที่จะเป็นไปได้ยาก เพราะหลักสูตร หนังสือ แบบเรียน วิธีการสอน ตลอดจนบุคลากรทางการศึกษา ของระบบศึกษาในอิสลามนั้น จะต้องวางอยู่บนพื้นฐานของอิสลาม ทำให้ยังมีระบบการศึกษาในบางจุดที่หละหลวมไปกับองค์ความรู้ที่นักเรียนควรได้ในการใช้ชีวิตในสังคม ความพยายามในการที่จะบูรณาการศึกษาจึงควรที่จะต้องมีอย่างต่อเนื่อง นักปราชญ์ชาวมุสลิมและบุคคลที่เกี่ยวข้องต้องร่วมมือกันอย่างจริงจังในการแก้ปัญหาต่างๆของการศึกษา และร่วมมือกันสร้างหลักสูตรให้สอดคล้องกับอิสลามและสังคม เพื่อที่จะนำมราวึ่งอารยธรรมที่รุ่งเรืองแก่สังคมมุสลิม